C Vitamini ve Formları: Askorbik Asit, Ester-C, Nutra-C, C-SR, Lipozomal-C

C Vitamini

C vitamini, günümüzde bilinen en kuvvetli antioksidan maddelerin başında gelir. Antioksidanlar, vücuda zarar veren stres kaynaklı maddeleri temizleyerek sağlığın korunmasına yardımcı olur. Aynı zamanda bağışıklık sistemini destekleyerek hastalıklardan korunmada önemli bir rol oynar.

Bağışıklık sistemini güçlendirici etkisini hem virüslerin çoğalmasını azaltarak hem bağışıklık hücrelerini koruyarak hem de bağışıklık hücrelerinin üretilmesini artırarak gösterir.

Doğadaki birçok canlı ihtiyaç duyduğu C vitaminini kendisi üretebilir. Ancak insanlar için bu durum söz konusu değildir. İnsanlar, ihtiyaç duydukları C vitamininin tamamını dışarıdan almak zorundadır.

C vitamini takviyesi kullanırken tercih edilebilecek farklı formlar vardır. Bunlar Askorbik asit, Ester-C ve Nutra-C olarak isimlendirilir. C-SR ve Lipozomal-C ise biyoyararlanımı artırmak amacıyla eczacılık teknolojisi kullanılarak hazırlanan formlarıdır.

Çeşitleri

Askorbik Asit

Askorbik asit, C vitamininin sentetik olarak üretilen saf halidir.

Askorbik asit takviyeleri, kullanım kolaylığından dolayı çoğunlukla efervesan (suda eriyen) tabletler olarak üretilir ve 1 tableti 1000 mg askorbik asit içerir.

1000 mg’lık askorbik asit takviye olarak alındıktan sonra bağırsaklardan hızlı bir şekilde emilir. Yaklaşık 4 saatin sonunda kandaki maksimum değerine ulaşır. Etkisi tüm C vitamini türlerinde olduğu gibi 24 saat kadar sürer. Ancak diğer çeşitlerden farklı olarak kandaki miktarı 12 saatin sonunda oldukça azalmış olur.

Suda çözündüğü için vücutta depolanmaz. Böbreklerden geçerek idrarla vücuttan dışarı atılır.

Asidik yapısı nedeniyle, özellikle asidik besinlere karşı hassasiyeti olan kişilerde mide ve bağırsak sorunlarına sebep olabilir. Bu kişilerde mide ağrısı, gaz ve ishal en sık görülen istenmeyen etkilerdir.

Ayrıca böbreklerden geçerek yoğun bir şekilde atıldığı için uzun süreli ve sürekli kullanım sonucunda böbrek taşlarına sebep olabilir.

Ester-C

Askorbik asitin sodyum veya kalsiyum ile birleştirilerek asidik özelliği zayıflatılıp, tuz formuna getirilmiş halidir.

Ester-C adı altında üretilen takviyeler, kalsiyum askorbat (askorbik asidin kalsiyum tuzu) ile C-vitamini etkilerini kuvvetlendiren C vitamini metabolitleri içerir. C vitamini metabolitleri, vücutta C vitamini kullanılırken ortaya çıkan küçük moleküllerdir.

Ester-C asidik olmadığı için asit hassasiyeti olan kişiler tarafından rahatlıkla kullanılabilir. Askorbik asit kullanırken görülen karın ağrısı, gaz, ishal gibi mide ve bağırsak rahatsızlıklarına sebep olmaz.

Askorbik asit ile Ester-C takviyelerinin vücut tarafından emilim miktarları ve süreleri neredeyse aynıdır. Ancak her ikiside 1000 mg’lık dozda alındıktan sonra, lökositlerin (temel bağışıklık hücreleri) içerisindeki miktarları arasında büyük bir farklılık vardır.

1000 mg Ester-C takviyesi içildikten 8 saat sonra, lökositlerin içinde aynı miktarda içilen askorbik asit takviyesine göre 9 kat daha fazla C-vitamini bulunur. Bu nedenle genellikle 1000 mg tek doz yerine günde iki sefer 500 mg dozda kullanmak daha sağlıklı sonuçlar verir.

Diğer C vitaminleri gibi fazlalık kısmı böbreklerden geçerek idrarla atılır. Ancak Ester-C takviyesinin vücuttan atılım hızı askorbik aside göre çok daha düşüktür. Bu nedenle böbrek taşı oluşturma ihtimali çok azdır.

Nutra-C

Nutra-C, askorbik asidin kalsiyum ile birleştirilmesi sonucunda oluşan tuz formunda bir C-vitamini takviyesidir.

Tuz formda olduğu için asite duyarlı kişiler tarafından rahatlıkla kullanılabilir. Mide ve bağırsaklarda istenmeyen etkilere sebep olmaz.

Diğer tuz formdan farklı olarak yüksek oranda kalsiyum içerir (yaklaşık %9). Bu sebeple, C vitamininden beklenen faydaların yanında, bir kalsiyum takviyesi gibi kemik ve diş sağlığının korunmasına yardımcı olur.

İçeriğindeki kalsiyum fazlalığından dolayı 500 mg’lık bir dozu, Ester-C takviyelerinin 1000 mg’lık dozuna denk etki gösterir.

Diğer C vitamini türlerine göre yeni yeni kullanılmaya başlanmıştır. Bu sebeple üzerinde daha çok çalışma yapılması gereken bir üründür. Yüksek kalsiyum içeriğinin uzun süreli kullanımda nasıl etkilere sebep olabileceği henüz bilinmemektedir.

C-SR (Kontrollü Salım)

Askorbik asidin eczacılık teknikleri kullanılarak hazırlanan özel bir formudur. Hazırlanma amacı, içeriğindeki askorbik asitin hepsinin bir anda emilmesi yerine zaman içerisinde yavaş yavaş emilmesidir.

Genel olarak 500 mg’lık dozlar halinde günde 2 defa kullanılır. Standart askorbik asit takviyelerinden farkı, askorbik asit tabletinin özel bir tabaka ile kaplanmasıdır. Bu özel tabaka, istenen zamana yayılmış emilimi sağlar. Emilimi yavaş olduğu halde vücuttan atılım hızı klasik askorbik asit takviyeleri ile aynıdır.

1000 mg askorbik asit takviyesi ile C-SR takviyesi karşılaştırıldığında, kandaki C vitamini konsantrasyonu ile asıl etkinin görüldüğü lökositlerin içerisindeki konsantrasyonda bir farklılık bulunmamıştır.

Askorbik asit takviyelerinde görülen istenmeyen etkiler C-SR takviyelerinde de aynı şekilde görülebilir. Çünkü askorbik asitin formu değiştirilmemiş sadece dışı kaplanmıştır. Dış kaplaması nedeniyle sadece tablet olarak kullanılabilir.

Lipozomal-C

Lipozom teknolojisi kullanılarak hazırlanan askorbik asit takviyesidir. Etkin madde olarak kullanılan C vitamini yine askorbik asittir. Ancak klasik takviyelerden farklı olarak, askorbik asit molekülleri lipozom içerisine hapsedilerek vücuda verilir.

Lipozomal olarak hazırlanması sonucunda bağırsaklardan emilimi klasik forma göre daha yüksektir. Bağırsaklardan emildikten sonra lipozomun içerisinden çıkar ve etkisini askorbik asit ile aynı şekilde gösterir. Ancak klasik askorbik asit takviyelerinden daha yüksek biyoyararlanıma sahiptir. Bunun sonucunda etkisi daha uzun sürer.

Lipozomal olarak hazırlanmasının bir diğer avantajı, askorbik asit takviyelerinden beklenen mide ve bağırsaktaki istenmeyen etkileri göstermemesidir.

Vücuttan atılması askorbik asit ile aynı şekilde gerçekleşir. Bu nedenle sürekli ve yüksek dozda kullanılması böbrek taşı riskini artırır.