Bahar Alerjisi: Sebepleri, Belirtileri ve Tedavisi

Bahar alerjisi, özellikle bahar aylarında görülen alerjik bir rahatsızlıktır. Alerjik rinit (nezle) ve saman nezlesi olarak da bilinir. Birçok kişinin tarlalarda çalışmaya başladığı, samanların kesildiği aylarda sıklıkla görülen belirtiler olması nedeniyle uzun yıllardır saman nezlesi adı kullanılmaktadır.

Bahar alerjisi, sadece ilkbahar aylarında görülen alerjiler için kullanılan bir isim değildir. Kış, sonbahar veya yazın görülen dönemlik ama tüm yıl sürmeyen alerjilerin hepsini içeren bir adlandırmadır.

Bahar Alerjisinin Sebepleri

Bahar alerjisinin temel sebebi, dışarıdan vücuda giren çoğunlukla zararsız yabancı maddelere bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyon göstermesidir. Dışarıdan gelen ve vücutta alerjik reaksiyona sebep olan maddelere alerjen ismi verilir.

Bahar alerjisine en sık neden olan alerjen bitki polenleridir. Özellikle tozlaşma dönemlerinde, etrafına polenlerini bırakan çiçek ve ağaçlar, birçok kişide alerjik reaksiyonlara sebep olur. Bu dönemde ağaçların yoğun olduğu bölgelerde bulunmak bahar alerjisi ihtimali arttırır. Ancak polenler, özellikle rüzgarlı günlerde kilometrelerce uzaklara gidebilir. Bu nedenle ağaçlardan uzak durmaya çalışmak sadece dolaylı bir önlemdir.

En Yaygın Belirtileri

Bahar alerjisinin en yaygın belirtileri;

• Hapşırma
• Burun akıntısı ve tıkanıklığı
• Gözlerde kaşınma ve yaşarma
• Boğaz ve kulaklarda kaşıntı
• Öksürük
• Göz çevrelerinde siyah halkalar

Bunlara ek olarak aşırı hassas kişilerde şu belirtiler de görülebilir;

• Baş ağrısı
• Hırıltılı soluma
• Nefes tıkanıklığı
• Astım

Bahar alerjisinden etkilenen astım hastalarında astım atakları görülme ihtimali oldukça yüksektir.

Bahar alerjisinin teşhisi, diğer alerji çeşitlerine göre daha kolaydır. Bunun başlıca sebebi alerjik reaksiyonun sadece yılın belirli bir döneminde görülmesidir. Genellikle alerji testine gerek duyulmaz. Ancak bahar alerjisi teşhisi ancak bir hekim tarafından kesinleştirilebilir.

Bahar Alerjisinden Kaçınmanın Yolları

Alerjik rinite karşı en etkili  yöntem önleyici tedavi yaklaşımıdır. Alerjenler ile temastan kaçınmak için en etkili yöntem ise alerji döneminde maske kullanmaktır. Ayrıca klimaların filtrelerinin temizlenmesi, çamaşır kurutma makinesi kullanımı ve rüzgarlı günlerde açık havada uzun süre kalmamak da yardımcı yöntemlerdir.

Sigara dumanı ve aşırı parfüm kullanımının da bahar alerjisini tetiklediği unutulmamalıdır.

Alerjenler ile temastan kaçınılamadığı durumlarda burun içinin ve sinüslerin durulanarak temizlenmesi alerjik reaksiyonları azaltacaktır. Özellikle sinüslerin temizlenmesi için kullanılan ürünler oldukça etkilidir.

İlaçlı Tedavi

Saman nezlesinin ilaçlı tedavisinde amaç alerjik semptomların baskılanmasıdır. Bu amaçla kullanılan ilaçlar, alerjik reaksiyona sebep olan histamin gibi maddelerin salgılanmasını azaltan, burun tıkanıklığını gideren, gözdeki kaşıntıyı azaltan ve kortizon gibi genel olarak inflamasyon azaltan ilaçlardır.

Histamin, vücutta bağışıklık sisteminde ve bağırsaklarda çeşitli görevleri olan doğal bir maddedir. Dışarıdan bir alerjen madde vücuda girdiği zaman kan dolaşımına büyük miktarlarda salınır. Burunda, gözde ve boğazda görülen alerji belirtilerinden sorumludur.

Alerji ilaçlarının büyük bir kısmı histaminin işlevlerini baskılayarak etkilerini gösterir.

Antihistaminik İlaçlar

Vücutta histamin salgılanmasını veya histaminin çalışmasını baskılayan ilaçlara antihistaminik ilaçlar adı verilir. Genel olarak klasik antihistaminikler ve yeni nesil antihistaminikler olarak iki gruba ayrılırlar. Her iki grubun etkileri benzerdir ancak istenmeyen etkiler yönünden farklılık gösterirler.

Klasik Anitihistaminik İlaçlar

Klasik antihistaminik ilaçları kullanılırken en sık görülen istenmeyen etki uyku ve uyuşma hissidir. Merkezi sinir sistemini etkileyerek beyinde hafif uyuşmaya neden olurlar. Bunun sonucunda dikkat eksikliği ve uyku hali görülür. Bu istenmeyen etkilerinden dolayı mutlaka yatma saatine yakın kullanılmalıdır. Klasik tip antihistaminik ilaç kullanırken araç sürmek gibi dikkat gerektiren işlerden uzak durulmalıdır.

Yeni Nesil Antihistaminik İlaçlar

Yeni nesil antihistaminik ilaçlarda uyku ve uyuşma gibi istenmeyen etkiler görülmez. Beyin üzerine etkileri yok denecek kadar azdır. Bu sebeple günümüzde çoğunlukla ilk tercih edilen alerji ilaçlarıdır.

Dekonjestan

Bahar alerjisine karşı kullanılan bir diğer ilaç grubu dekonjestan ilaçlar olarak isimlendirilen ilaçlardır.

Vücut alerjen madde ile karşılaştığında gösterdiği tepkilerden biri burun ve boğazdaki kan damarlarını şişirmektir. Dekonjestan ilaçlar bu damarlardaki şişliği azaltır. Bunun sonucunda burun tıkanıklığı ve boğazda kaşınma, hırıltı giderilir.

Dekonjestan ilaçların alerji dışında da çeşitli kullanımları vardır. Bahar alerjisinde genellikle direkt burun içine burun spreyi olarak uygulanan nazal dekonjestanlar tercih edilir. Bu ilaçların kullanımı sonucu burun tıkanıklığı açılır. Ancak uzun süreli kullanıma uygun değillerdir. Fizyolojik veya psikolojik bağımlılığa sebep olabilirler.

Bitkisel Destekler

Sentetik ilaçlar haricinde bahar alerjisine karşı etkili olan doğal maddeler de vardır. Özellikle kuersetin bahar alerjisine karşı son yıllarda kullanımı artan doğal maddelerin başında gelir.

Halk arasında kabalak veya lapaza çiçeği adı ile bilinen bitkiden elde edilen standardize droglar alerjik rinite karşı etkilidir. Ancak bu bitkinin alerjiye karşı ne şekilde etki gösterdiği henüz tam anlaşılamamıştır. Hakkında daha fazla bilimsel çalışma yapılmalıdır.

Bahar alerjisi, genellikle polenlerden kaynaklanan ve kişinin yaşam kalitesini düşüren bir rahatsızlıktır. En etkili korunma yolu alerjen maddelerle temastan kaçınmaktır. Alerjik belirtiler ortaya çıktığında ise kullanılan ilaçlar temel olarak semptomları baskılayarak etki gösterirler. Sıklıkla karşılaşılan ve çoğunlukla önemsenmeyen bu rahatsızlık, tedavi edilmediği takdirde astım, uyku apnesi gibi farklı hastalıklara sebep olabilir.