İnositol: Ne İşe Yarar ve Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?
Konu Başlıkları
İnositol Nedir?
İnositol, vücutta önemli metabolik fonksiyonlarda görevli vitamin benzeri bir maddedir.
İlk keşfedildiğinde B grubu vitaminlerine benzetilmiş ve bu nedenle B8 Vitamini olarak isimlendirilmiştir. Ancak yapı olarak B grubu vitaminlerine dahil değildir. Aslında kimyasal yapı olarak şekerdir.
Vücutta doğal olarak bulunur ve üretilir. Üretiminde en basit şeker olan glukoz kullanılır. Tüm vücut doku ve organlarında bulunur. En yoğun olarak bulunduğu yer beyindir. Üretiminin en fazla yapıldığı yer ise böbreklerdir.
Vitamin benzeri bir yapıya sahip olduğu için doğada ve besinlerde de bulunur.
İnositol içeren besinler;
- Fındık
- Fasulye
- Kepekli tahıllar
- Kavun
Sağlıklı bir beslenme ile besinlerle günlük 1 gram kadar alınabilir.
Vücut için Önemi
Hücre ve Organlar Arası İletişim
İnositolün vücut için öneminden bahsederken öne çıkan özelliği hücreler ve organlar arasındaki iletişime destek olmasıdır. Bu iletişimde hormonlara etki ederek yardımcı olur.
Beyindeki fonksiyonların sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi serotonin ve dopamin gibi hormonlara bağlıdır. İnositol, bu hormonların dengede bulunmasına katkı sağlar. Bu hormonların dengesi bozulduğu zaman depresyon, anksiyete, bipolar bozukluk, obsesif kompülsif gibi farklı rahatsızlıklar ortaya çıkar. İnositol bu dengenin korunması için önemlidir.
İnsülin ve Kan Şekeri
İnositolün vücutta etkilediği diğer bir fonksiyon insülin salgılanması ve kan şekerinin düzenlenmesidir.
İnositol, vücuttaki hücre zarlarının doğal parçalarından biridir. Hücre zarındaki görevi, kan dolaşımında bulunan şekerin hücre içine girmesini sağlamaktır. Hücre içine şeker girişi artınca insülinin hücreler üzerindeki etkisi de artmaya başlar.
Diğer taraftan hücre içindeki şekerin depolanmasında rol oynar.
Kadın Üreme Sağlığı
İnositolün vücuttaki en önemli etkilerinden biri ise kadın üreme sağlığı ile ilgilidir.
Kadınlarda menstrüel siklusu düzenler ve oosit kalitesini artırır. Oosit basitçe olgunlaşmamış yumurta olarak isimlendirilir. Oosit kalitesinin artması, daha sağlıklı yumurtalar üretilmesini sağlar. Buna bağlı olarak da gebe kalma şansı yükselir.
Tedavisine Yardımcı Olduğu Hastalıklar
İnositol vücutta gösterdiği etkilerden dolayı özellikle metabolik sendrom ve polikistik over sendromunda (PKOS) kullanılır. Bunlara ek olarak beyindeki hormon dengesine olan katkısından dolayı mental rahatsızlıklarda da kullanılabilir. Ancak mental rahatsızlıklara karşı kullanımı ile ilgili daha fazla çalışma yapılması gerekir.
Metabolik Sendrom
Metabolik sendrom, vücut kitle indeksinin yükselmesi, karın bölgesinin yağlanması, kan şekeri ve kolesterol oranlarının yükselmesi ile belirlenir.
Metabolik sendromlu bireylerde genellikle insülin direnci görülür. İnositol, vücuttaki insülinin daha etkili olmasını ve direncin azalmasını sağlar. Ayrıca kandaki şeker ve kolesterol oranlarını düşürmeye yardımcı olur.
Bunun sonucunda, sağlıklı bir beslenme ve hareketle desteklenirse kilo vermeye ve genel sağlığın düzelmesine yardımcı olur. Kilo artışına bağlı olarak ortaya çıkan Tip 2 diyabet belirtilerinin ve diyabet ilaçlarına olan ihtiyacın azalmasına yardımcı olur.
Polikistik Over Sendromu (PKOS)
Polikistik over sendromu, üreme çağındaki birçok kadında görülen ve infertiliteye sebep olabilen bir durumdur.
İnositol, doğrudan kistlerin azalmasına yardımcı olmaz. Ancak PKOS’lu kişilerde sıklıkla görülen düşük kaliteli oositlerin kalitesini artırır. Böylece gebe kalma şansını yükseltir.
PKOS ile birlikte insülin direnci sıkça görülen bir durumdur. Genellikle karşılıklı etki sonucu, PKOS insülin direncine, insülin direnci de PKOS’a sebep olur. İnositolün insülin direncini azaltıcı etkisi PKOS’lu kişilerde ikincil bir fayda sağlar.
Gebelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet)
İnositolün insülin direncini azaltıcı ve kan şekerini düzenleyici etkisi gebelik döneminde görülen diyabeti önleyebilir. Hamilelerin yaklaşık %10’unda gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) görülür. İnositol gebelerde gestasyonel diyabete karşı koruyucu etki gösterir.
Mental Rahatsızlıklar
İnositolün beyinde bol miktarda bulunması ve beyinde aktif olan hormonları dengede tutması nedeniyle mental rahatsızlıklarda etkili olabileceği düşünülmektedir. Bu konu ile ilgili olarak depresyon, panik atak ve bipolar bozukluğu olan hastalarda çalışmalar yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar olumludur ancak yeterli değildir.
Alt Türleri
İnositolün bilinen 9 alt türü vardır. Bunlardan sadece iki tanesi vücut için önemlidir.
- Miyo-inositol: Vücutta en yaygın bulunan alt türdür. Oositleri, beyindeki hormonları ve insülini etkiler.
- D-kiro-inositol: Temel işlevi, hücre içerisindeki şekerin depolanması ile ilgilidir.
Vücutta iki inositol tipinin de bulunması gerekir. Ancak daha fazla kullanılan miyo-inositole olan ihtiyaç neredeyse diğerinin yüz katıdır.
Vücutta D-kiro-inositol miktarı artmaya başlayınca miyo-inositol miktarı düşer. Bu durum özellikle PKOS’a ve insülin direncine sebep olabilir. Ayrıca depresyon ve anksiyeteye de neden olduğunu gösteren çalışmalar vardır.
Kullanım Dozu
Gebelerin, gebe kalmak isteyenlerin, insülin direnci olanların, metabolik sendromlu ve PKOS’lu kişilerin günlük 4 gram miyo-inositol takviyesi almaları birçok çalışmada yararlı bulunmuştur.
Özellikle gebelerin ve gebe kalmak isteyenlerin günlük 400 mcg folat ile birlikte 4 gram miyo-inositol kullanması en başarılı sonucu vermektedir.
Mental rahatsızlıklar için kullanılan miyo-inositol dozu günlük 12 gram kadardır. Ancak bu miktar bulantı, kusma, sersemlik, yorgunluk, baş ağrısı gibi yan etkilere sebep olmaktadır. Bu nedenle mental rahatsızlıklarda kullanımı kısıtlıdır.
Kullanım Süresi
Miyo-inositol takviyelerini kullanırken dikkat edilmesi gereken önemli nokta kullanım süresidir.
Miyo-inositol takviyelerinin uzun dönem etkileri bilinmemektedir. Bu nedenle önerilen kullanım süresi 6 aydır. Bir yıldan daha uzun süre kullanımı kesinlikle tavsiye edilmez.
