Kolesterol ve Lipid Düşürücü İlaçlar

Kolesterol Nedir?

Kolesterol, vücudumuzdaki hücrelerin yapı taşlarından biridir. Ayrıca hormonların (steroid hormonları) ve safra salgısının başlangıç maddesidir.

Kolesterol, başta karaciğer olmak üzere çeşitli dokularda üretilir. Besinlerle dışarıdan da alınabilir. Besinler ile dışarıdan alınan kolesterolün temel kaynağı yağ ve yağlı besinlerdir.

İhtiyaçtan fazla tüketilen karbonhidrat ve proteinler vücutta kolesterole dönüştürülür.

Kolesterol Çeşitleri

Kolesterolün vücutta dolaşan 3 çeşidi vardır:

• VLDL
• LDL
• HDL

VLDL

VLDL, karaciğerde doğal olarak üretilir.

LDL

LDL, kan dolaşımında en çok bulunan ve vücutta en yaygın çeşittir.

Özellikle besinler ile alınan fazla yağların kanda taşınmasından sorumludur. Halk arasında kötü kolesterol olarak da bilinir.

HDL

HDL’nin temel işlevi, kanda bulunan fazla yağların kandan uzaklaştırıp kanı temizlemektir. Genellikle iyi kolesterol adı ile bilinir.

Normal şartlarda kandaki total kolesterolün %20’sini oluşturur.

Hiperlipidemi

İnsanlarda, kanda normalden fazla yağ bulunmasına hiperlipidemi denir.

Genellikle kolesterol fazlalığından (hiperkolesterolemi) veya trigliserid fazlalığından (hipergliseridemi) kaynaklıdır. Bazı hastalarda her ikisi birden görülebilir.

Kanda normalden fazla kolesterol bulunması genetik sebeplerden veya kronik bazı hastalıklardan kaynaklı olabilir.

Bunların yanında beslenme ve yaşam tarzı direkt olarak kandaki kolesterol düzeyini etkiler.

Kalp krizi ve inme gibi hastalıkların damar tıkanıklığınıdan kaynaklandığı kabul edilmektedir.

Uzun yıllar boyunca yapılan birçok bilimsel çalışma, damar tıkanıklığının sebeplerinden birinin kanda normalin üzerinde yağ bulunması olduğunu göstermiştir.

Kandaki yağ fazlalığını azaltmak ve buna bağlı damar tıkanıklığını önlemek için kan lipid düşürücü ilaçlar geliştirilimiştir. Ancak, bu ilaçların sadece kandaki yağ oranını azalttığı unutulmamalıdır.

Diğer sebeplere bağlı damar tıkanıklığını önlemek için beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri de yapılmalıdır.

En Sık Kullanılan Lipid Düşürücüler

Statinler

Lipid düşürücü ilaçların en sık kullanılan ve en etkili olanları statinler olarak bilinen ilaç grubudur.

Bu ilaç gurubu etkilerini kolesterol üretilmesini engelleyerek gösterir. Bu etki için kolesterol üretilmesinin en önemli enzimlerinden birisi olan HMG-KoA Redüktaz enziminin çalışmasını engeller. Bunun sonucunda tüm vücut hücrelerinin içindeki kolesterol kullanılmaya başlanır.

Hücre içindeki kolesterol miktarının düşmesi ile kandaki LDL hücrelerinin içine girmeye başlar. Böylece kandaki LDL miktarı azalmış olur.

Temel etkileri LDL’yi azaltmaktır fakat yüksek dozlarda trigliserit (TG) miktarını da azaltır.

Yapılan birçok çalışma kalp krizini ve inme riskini azalttığını göstermiştir.

Yan Etkileri

Genellikle yan etki göstermezler. Nadiren de olsa gösterdikleri yan etkiler şunlardır;

• Baş ağrısı
• Uyuma güçlüğü (insomnia)
• Kas ağrısı
• Mide-bağırsak rahatsızlıkları

Karaciğerde oluşturduğu etki kalıcı değildir. Bu nedenle kan yağ miktarını artıran asıl sebep değiştirilmediği sürece sürekli kullanılmaları gerekir.

Kullanması Sakıncalı Olan Kişiler

• Gebelerin ve emziren annelerin kullanması sakıncalıdır.

• Çocukluk ve ergenlik dönemlerinde kullanmak sakıncalıdır. Büyüme ve gelişimi etkileyebilir.

Fibratlar

Lipid düşürücü olarak kullanılan bir diğer grup ilaç fibratlardır. LDL düşürme kapasiteleri statinlerden daha zayıftır. Ancak trigliserit sentezini azaltır ve HDL sentezini artırır.

Genellikle genetik yatkınlık sebebiyle kanında yağ oranı yükselen kişilerde kullanılır.

Yan Etkileri

Yan etkileri statinlere benzer. Bu yan etkilere ek olarak kaşıntı ve döküntü yapabilir.

Safraasiti Bağlayıcılar

Statinlerin kullanılmaya başlanmasıyla günümüzde pek tercih edilmeyen safraasiti bağlayıcılar vardır.

Bu grup ilaçlar, safra asitlerine bağlanarak kullanılmasını engeller. Vücutta daha fazla safra üretebilmek için kan dolaşımından kolesterolleri karaciğere taşımaya başlar. Böylece LDL düşer.

Birçok ilaç ile etkileşime girdikleri için günümüzde çok fazla tercih edilmezler.